دلایل عدم تمرکز در مطالعه
حواس پرتی و عدم تمرکز موقع مطالعه میتونه دلایل مختلفی داشته باشه. شناختن این دلایل و پیدا کردن دلیل مربوط به خودتون، باعث میشه بتونید آسون‌تر بهش غلبه کنید. تمرکز نداشتن هنگام مطالعه، علاوه بر اینکه سرعت مطالعه رو پایین میاره و باوجود تلاش زیاد برای درس خوندن، بازدهی کمتری به بار میاره، باعث پایین اومدن کیفیت مطالعه هم میشه. توی ذهن موندن و تثبیت شدن مطالب درسی، بدون داشتن تمرکز کار دشواریه. حالا ببینیم دلایل رایج برای عدم تمرکز در مطالعه چیه؟ ما به طور کلی 4 دلیل رو برای حواس‌پرتی و عدم تمرکز براتون لیست کردیم اما میتونه دلایل بیشتری هم وجود داشته باشه.
گوشی هوشمند
مهم‌ترین دلیلی که درس خوندن رو برای بچه‌های امروزی نسبت به نسل‌های گذشته دشوارتر کرده، گوشی‌های هوشمند یا همون اسمارت فونه. حجم زیاد اطلاعات دریافتی در طول روز، مطالب و ویدئوهای مختلف منتشر شده تو فضای مجازی و انبوه ناتیفیکیشن‌های مختلف از شبکه‌های اجتماعی و پیامک و تلفن، تمرکز کردن روی مطالعه رو به کار سخت‌تری تبدیل کرده.
افکار مزاحم
فکر و خیال موقع درس خوندن، معمولی‌ترین مشکلیه که برای یک بچه کنکوری وجود داره. بیشتر اوقات، خیالات روزمره و فکر کردن به اتفاقات روز، مثل اخبار یا اتفاقات مدرسه یا درون خانواده، دلیل حواس پرتی ماست. اما گاهی رویاپردازی برای آینده یا استرس نتیجه‌ی کنکور و نگرانی از اتفاقات بعدش، ذهن رو از پرتاب می‌کنه به جای خیلی دورتر از اکنون.
محیط مطالعه نامناسب
جایی که برای درس خوندن انتخاب می‌کنید خیلی مهمه. ممکنه خونه‌ی شما بخاطر صدای تلوزیون، حرف زدن اعضای خانواده یا سروصدای خواهر یا برادر کوچکترتون، مکان مناسبی نباشه. اگر آدمی هستید که در سکوت مطلق تمرکز می‌کنه، کتابخونه انتخاب بهتریه. اما برای همه جواب نیست و شاید به شما کمکی نکنه. اگر دانش‌آموز هستید، بعضی مدارس برای درس خوندن توی محیط خود مدرسه امکاناتی قرار میدن. انتخاب محیط مطالعه اهمیت زیادی در تمرکز کردن شما داره.
تکنیک‌های افزایش تمرکز در مطالعه
ورزش و تغدیه مناسب:
برای تمرکز در مطالعه، شرایط مناسب جسمانی اهمیت زیادی داره. به همین دلیل تغذیه‌ی سالم و مناسب در سال کنکور باید جدی گرفته بشه. علاوه بر اون، ورزش باعث شادابی بدن شما میشه. منظور از ورزش، ورزش‌های سخت و حرفه‌ای نیست، بلکه انجام یه سری حرکات کششی و تحرک بدن برای بیست دقیقه یا نیمساعت در روز، به بالا رفتن کیفیت مطالعه کمک می‌کنه.
خواب منظم وکافی:
دوستان عزیز کنکوری، خیلی مهمه که برای ایجاد تمرکز و بالا بردن کیفیت مطالعه، خواب کافی داشته باشید. 6 تا 8 ساعت در روز خواب تعریف شده‌ی استاندارد برای بدن انسانه، اما باید کشف کنید که خواب مناسب برای بدن شما چند ساعته. همچنین سعی کنید ساعت خواب منظمی داشته باشید و هرروز سر ساعت خاصی بخوابید و ساعت مشخصی بیدار بشید.
مکان مطالعه‌ی مناسب و مخصوص:
فرقی نمی‌کنه که توی خونه درس می‌خونید یا کتابخونه، اما مهمه که بهترین مکان رو برای خودتون پیدا کنید. آدم‌ها با هم متفاوتن، ممکنه سکوت مطلق برای شما مناسب‌ترین انتخاب نباشه و توی سروصدا راحت‌تر تمرکز کنید. اما بهتره هرچی سریع‌تر مکان مناسب خودتون رو پیدا کنید و اون رو تغییر ندید. اینجوری به محض نشستن سر میزتون یا رفتن به مکان مطالعه، مغز شما فرمان تمرکز و درس خوندن میده. ترجیحا بهتره سر میز مطالعه درس بخونید اما باز هم انتخاب اون به راحتی خودتون مربوطه. ولی ترجیحا مکانی که در اون استراحت می‌کنید و می‌خوابید رو با جایی که درس می‌خونید جدا کنید. یعنی درس خوندن روی تخت خواب، توصیه نمیشه چراکه بدن در اون مکان فرمان خواب میده.
یادداشت برداری یا خلاصه نویسی:
از فواید خلاصه نویسی به طور مفصل در مقاله‌ی «روش خلاصه نویسی برای کنکور» صحبت کردیم. اما یکی دیگه از دلایلی که خلاصه نویسی رو مفید می‌کنه، بالا بردن تمرکزه. درس خوندن فعالانه باعث میشه کمتر ذهن شما مجال پرواز داشته باشه. یادداشت برداری موقع درس خوندن، خصوصا برای درس‌های حفظی که نیاز به حل مسئله و درگیری عمیق‌تر نداره، کمک می‌کنه تا تمرکزتون بیشتر بشه و حواستون پرت نشه.
داشتن برنامه مطالعاتی:
برنامه ریزی که کلا برای کنکور ضروریه. اما داشتن برنامه مطالعاتی به تمرکز موقع درس خوندن هم کمک می‌کنه. اینکه بدونید کجایید، چقدر باید بخونید و طبق برنامه پیش برید، جدیت بیشتری موقع مطالعه بهتون میده. اما شلخته خوندن و نداشتن برنامه‌ی مناسب موقع درس خوندن، ذهن رو هم پراکنده می‌کنه و تمرکز رو کار سختی می‌کنه. اگر هنوز برنامه مطالعاتی ندارید می‌تونید از مقاله‌ی آموزش برنامه ریزی درسی اطلاعات مناسبی در این باره کسب کنید.
دوری از حاشیه:
دوستان کنکوری، سال کنکور سال دوستی‌های پرحاشیه و اتفاقات هیجان‌انگیز نیست. روابط جدید، هیجان‌انگیز و پرحاشیه، ذهن شما رو از درس خوندن دورتر و دورتر می‌کنه. سال کنکور سریال‌های جذاب و درگیر کننده نبینید. ترجیحا مسافرت رو به بعد از کنکور موکول کنید اما اگر هم خواستید سفر برید، از سفرهای جذاب و هیجان‌انگیز اجتناب کنید چون اینجور سفرها، تا مدت‌ها شما رو درگیر یادآوری خاطراتش می‌کنه. خلاصه بگم هرچقدر توی سال کنکور از حاشیه و اتفاقاتی که ذهن رو درگیر می‌کنه دور بشید، تمرکز کردن براتون کار ساده‌تری میشه.
دوری از فکر و خیال و نگرانی:
استرس در دوران کنکور، همونقدر که طبیعیه، مخرب هم هست. نگرانی بابت نتیجه و اینکه اگر قبول نشید یا به رتبه‌ای که می‌خواستید، نرسید، چه اتفاقی میفته و چه نتایجی در پی داره، خودش عامل رخ دادن همون اتفاقیه که ازش می‌ترسید. ما توی مقاله‌ی «استرس امتحان، 10 راهکار کاهش اضطراب»، راه‌های کنترل استرس رو براتون آوردیم. اما چیزی که باید بدونید اینه که شما وظیفه دارید کارتون رو درست انجام بدید و نتیجه‌ی اون کار دیگه در حوزه‌ی اختیارات شما نیست. تا وقتی که تلاش کنید و از تلاش کردن دست نکشید، فکر و خیال و نگرانی بابت نتیجه‌ی کنکور دیگه نباید محلی از اعراب براتون داشته باشه.
کنترل فضای مجازی:
ما توصیه نمی‌کنیم که در سال کنکور گوشی هوشمندتون رو کنار بذارید، چون خصوصا توی عصر کلاس آنلاین، کار شدنی‌ای هم نیست. حتی توصیه هم نمی‌کنیم که اکانت‌های فضای مجازیتون رو پاک کنید یا از همشون بیرون بیاید. این کار هم چندان شدنی نیست و معمولا دووم نمیاره. اما کاری که باید انجام بدید، ایجاد محدودیت برای استفاده از اسمارت فون هست. چند ساعت در روز و چقدر استفاده، باید برنامه داشته باشه و با کنترل کامل پیش بره. ترجیحا ساعاتی که قراره مطالعه کنید کلا اگر گوشیتون رو خاموش هم نمی‌کنید، اون رو روی حالت «مزاحم نشید» یا سایلنت بذارید و در دسترس خودتون نذارید. توصیه‌ی ما اینه که سر مکانی که قراره در اون مطالعه کنید، مثل میز مطالعه‌تون، با گوشی کار نکنید. یعنی حتی در ساعات استراحت هم از سر میز بلند شید و گوشیتون رو بردارید. اینجوری هنگام مطالعه کمتر یاد گوشیتون می‌افتید.
قرص افزایش تمرکز
یکی از کارهایی که جدیدا برای افزایش تمرکز و دقت موقع مطالعه بین یکسری از بچه‌ها مد شده، مصرف قرص افزایش تمرکز یا ریتالین هست. اینجا میخوایم براتون توضیح بدیم که قرص ریتالین چه قرصیه و چه مضراتی داره. اگر یکبار این قرص رو مصرف کرده باشید احتمالا از تاثیر اون روی تمرکز ذهنتون متعجب شدید.
قرص ریتالین قرصی هست که برای کودکان بیش فعال تجویز میشه. پس دقت کنید که این قرص برای درمان یک بیماریه، نه ایجاد تمرکز در آدم‌های سالم. مصرف این قرص بعد از مدتی، باعث ایجاد عوارض مختلفی مثل بالا رفتن تپش قلب، عصبی شدن و کاهش وزن، توهم، روان پریشی و حتی پارانویا میشه. اما مهم‌ترین دلیلی که نباید این قرص رو مصرف کرد، اعتیاد به اون هست. این قرص بسیار اعتیادآوره و ترک کردن اون هم کار ساده‌ای نیست. ترک کردن مواد آمفتامینی مثل قرص ریتالین و مواد مخدرهای دیگه مثل شیشه، از سخت‌ترین ترک‌های دنیاست و از ترک کردن سیگار هم دشوارتره.
پس بخاطر چندتا امتحان و رتبه‌ی مطلوب در کنکور، آینده‌ی خودتون رو خراب نکنید و درگیر عوارض جانبی بعدش نشید چون ارزشش رو نداره. راه‌های ساده‌تری برای ایجاد تمرکز هست که بدون عوارض جانبی، تمرکز در مطالعه و حتی کارهای دیگه رو برای همیشه بهتون یاد میده.
تمرین‌های افزایش تمرکز
تکنیک «حالا اینجا باش»:
این تکینک برای اینه که بتونید سریع از شر افکار مزاحم خلاص بشید. جمله‌ی حالا اینجا باش میتونه متفاوت باشه اما مهم اینه که ثابت باشه و تغییر نکنه. وقتی موقع مطالعه فکر درگیر کننده‌ای به سراغتون میاد یا یکهو به خودتون میاین میبینین چند دقیقه‌ایه که از درس منحرف شدید و توی افکار سیر می‌کنید، با یک جمله بگید: حالا اینجا باش. و تمام افکار مزاحم و فکر و خیال‌ها رو کنار بذارید و دوباره متمرکز بشید.
نوشتن افکار مزاحم:
یه کاغذ و خودکار کنار دستتون داشته باشید، وقتی دارید مطالعه می‌کنید، هر فکر مزاحمی که به سراغتون اومد و می‌خواست حواستون رو برهم بزنه رو یادداشت کنید. اینطوری می‌تونید دوباره سر درس برگردید و خیالتون راحت باشه که به وقتش، به اون افکار هم برمی‌گردید.
استفاده از کش:
یکی از روش‌ها برای برگشتن به مطالعه اینه که ذهنتون رو تنبیه کنید. توی این روش، یه دونه کش به دستتون می‌بندید و هرموقع فکر و خیالی اومد یا اتفاقی باعث شد تمرکز شما بهم بخوره و حواستو پرت بشه، اون کش رو بکشید و ولش کنید تا محکم به دستتون بخوره. اینجوری ذهنتون تنبیه میشه که از درس منحرف نشه.
تکنیک ۲۵ دقیقه:
تحقیقات نشون داده که اگه برای هرکاری بعد از ۲۵ دقیقه مداوم، ۵ دقیقه وقفه بدید، اون کار رو بهتر می‌تونید انجام بدید. این موضوع شامل درس خوندن هم میشه. پس تایم‌های مطالعتون رو با این تکنیک پیش ببرید و بعد از هر ۲۵ دقیقه مطالعه، ۵ دقیقه رو استراحت کنید.
